Bekçilere yeni düzenleme

Bekçilere geniş yetkiler veren toplam 18 maddeden oluşan ‘Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu Teklifi’nin birinci bölümünde yer alan 7 madde Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Buna göre bekçiler, silah kullanma yetkisine, ‘makul neden’ ile kişileri durdurma yetkisine, suça el koyma, kimlik sorma ve yoklama kontrol yetkisine sahip olacak. İçişleri Bakanlığı ise bir görsel yayımlayarak polis ve bekçilerin görev ve yetkilerinin karşılaştırmasını yaptı.
Koronavirüs salgını nedeniyle 16 Nisan itibariyle çalışmalarına ara veren Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 31 Mayıs’ta yeniden toplandı. Meclis Genel Kurulu’nda ilk olarak gündeme; bekçilerin yetkilerinde düzenleme yapılması, çalışma saatlerinin iyileştirilmesi ve mali haklarının düzeltilmesi için ‘Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu Teklifi’ getirildi. AB’ye uyum düzenlemelerini içeren Rekabet Yasası değişikliği ile İkinci Yargı Paketi de komisyonlarda ele alınacak.
‘Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu Teklifi’nin Genel Kurul’da görüşülen birinci bölümünde yer alan maddelerden 4’üncüsünde yer alan “Adaylık süresi içinde verilen temel ve hazırlayıcı eğitimlerde başarılı olanların asaleten atamaları yapılacak” ifadesi değiştirildi. Buna göre, bekçilere verilecek temel ve hazırlayıcı eğitimler en az 3 ay süreli olacak. Çarşı ve mahalle bekçisi olmak isteyenlerde, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak giriş sınavında başarılı olma şartı aranacak.
Teklife göre çarşı ve mahalle bekçileri, genel kolluk kuvvetlerine yardımcı olmak üzere emniyet ve jandarma teşkilatları bünyesinde “silahlı bir kolluk” olarak istihdam edilecek. Öte yandan emniyet ve jandarma teşkilatlarında istihdam edilen çarşı ve mahalle bekçilerinin amirleri, meslek hiyerarşileri içinde tespit edilecek.
Mecliste görüşülen kanun teklifinde çarşı ve mahalle bekçilerinin mesai saatleri içerisindeki görev ve yetkileri ise şu şekilde: Çarşı ve mahalle bekçileri, görev saatleri içinde görevlendirildikleri bölgede devriye hizmeti yürütecek, ‘şüpheli durum veya kişileri’ bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine bildirecek. Ayrıca bekçiler ‘kamu düzenini bozacak mahiyetteki’ gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar ‘önleyici tedbirleri’ alacak.
Çarşı ve mahalle bekçileri, görev bölgesi ve çalışma saatleri ile sınırlı olmak kaydıyla kişileri ve araçları durdurabilecek. Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için ‘makul bir sebebin bulunması’ gerekecek. Süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamayacak.
Çarşı ve mahalle bekçisi, görevini yerine getirirken kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirecek, durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilecek, kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilecek. Bu kişilere kimliğini ispatlamada gerekli kolaylık gösterilecek. Belgesinin bulunmaması, açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla ya da sair surette kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal genel kolluk görevlileri haberdar edilecek.
Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil eden işlemin yapılması için ihtiyaç duyulan makul süreden fazla olamayacak. Durdurma sebebinin ortadan kalkmasıyla kişilerin ve araçların ayrılmalarına izin verilecek. Bekçiler, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah veya tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı halinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol dahil gerekli tedbirleri alabilecek. Ancak kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemeyecek.
İçişleri Bakanlığı ise sosyal medya hesabı üzerinden polis ile bekçinin yetkilerinin karşılaştırmasına yönelik hazırlanan bir görsel paylaştı. Bakanlığın yayımladığı görselde bekçiler ile polislerin yetkilerinin karşılaştırılmasında baktığımızda bekçinin durdurma yetkisi, kimlik sorma yetkisi, yoklama / kontrol yetkisinin olduğu görülürken önleme arama yetkisi, denetim yapma yetkisi, istihbarat toplama iletişimin tespiti, teknik araçla izleme yetkisinin ise olmadığı görüldü. UĞUR HALEP